🇪🇺 Publiczna AI: nasz obowiązek, nie opcja. 🇵🇱

🇪🇺 Publiczna AI: nasz obowiązek, nie opcja. 🇵🇱

📌 W świecie, gdzie 5 firm kontroluje dane, modele i infrastrukturę obliczeniową, pytanie nie brzmi: „czy potrzebujemy publicznej AI?”, lecz: czy zdążymy ją zbudować, zanim zostanie za późno?

📘 Najnowszy Public AI – White Paper od Bertelsmann Stiftung stawia sprawę jasno:

„Brak interwencji publicznych grozi utrwaleniem nierówności strukturalnych i ograniczeniem przestrzeni dla demokratycznej kontroli nad AI.”

🔍 Co proponuje raport?

📍Jedna w pełni otwarta AI na poziomie frontier – jako warunek bezpieczeństwa, przejrzystości i inkluzywności.

📍Inwestycje publiczne w 3 warstwy stosu AI:
👉Compute (moc obliczeniowa) – superkomputery, chmury narodowe, dostęp do GPU dla NGO i nauki.
👉Data (dane) – budowa data commons i ochrona przed ekstrakcją wartości przez Big Tech.
👉Model (modele) – rozwój otwartych, skalowalnych modeli bazowych + wsparcie dla „małych modeli”.

📍Nowe instytucje publiczne, które będą koordynować, a nie konkurować z komercją.

🧠 „Gradient publiczności” – od otwartych komponentów komercyjnych (np. Llama, HuggingFace), przez publiczne klastry obliczeniowe, aż po pełne publiczne modele trenowane na publicznych danych i infrastrukturze (np. hiszpański projekt Alia).

🌍 AI jako infrastruktura publiczna – analogicznie jak energia, transport czy edukacja – wymaga:

✅ przejrzystego zarządzania,
✅ otwartego dostępu do danych i modeli,
✅ misji służby publicznej jako fundamentu każdego projektu.

⚠️ Jeśli tego nie zrobimy:

„Kierunek rozwoju AI będzie odzwierciedlał wartości i interesy jej twórców – nie społeczeństw.”

💬 Czy Polska potrzebuje strategii Public AI?
Czy jesteśmy gotowi inwestować w wspólne zasoby cyfrowe, zamiast wyłącznie subsydiować Big Tech?